Over een jeugdtrauma groei je niet heen. Kinderarts Nadine Burke Harris legt uit dat steeds terugkerende stress door vroegkinderlijk trauma duidelijk merkbare effecten heeft op de ontwikkeling van de hersenen. Deze effecten manifesteren zich pas later, met mogelijk verstrekkende gevolgen, zoals een verhoogd risico op hartziekten en kanker. Ik wil je meenemen door dit thema en ik hoop dat je geïnspireerd raakt om samen met mij jeugdtrauma de aandacht te geven die het verdient.
Op een avond, toen ik vijftien was, ging ik met een vriendin fietsen. Het was zo’n avond waarop de straten zich hulden in stilte, verlaten en vredig. Het enige geluid dat we hoorden was het zachte zoemen van onze fietsbanden op het asfalt. In dat moment, waarop de wereld aanvoelde als ons speelterrein, omarmden we de vrijheid. We lachten om iets onbeduidends, kleine geheimen die nu verloren gegaan zijn in de nevel van de tijd.
Terwijl we ons in die lichtheid van het moment verloren, fietsten we langs een bos dat zich aan de zijkant van de weg uitstrekte. De bladeren van de bomen ritselden zachtjes in de avondbries, en het flakkerende licht van de straatlantaarns speelde met de schaduwen die het bos wierp.
Wat we op dat moment niet doorhadden, was dat er een wit busje achter ons reed. Toen mijn vriendin ineens stil werd, realiseerde ik me dat er iets niet klopte. Het busje naderde snel en leek ons niet met rust te laten. We probeerden te versnellen, onze fietsen zo snel als we konden voortduwend alsof ons leven ervan afhang. Maar het busje bleef ons op de hielen zitten.
"Onze harten bonkten en we keken naar elkaar, overweldigd door angst en onzekerheid"
In een paniekreactie stuurden we onze fietsen de stoep op, maar het trottoir bleek verraderlijk glad en we vielen hard op de grond. Het busje stopte abrupt, de koplampen als zoeklichten die ons gevangen hielden in hun schijnsel. Tijd leek even stil te staan, onze harten bonkten en we keken naar elkaar, overweldigd door angst en onzekerheid.
In een opwelling wisten we de oprit van een nabijgelegen huis op te rennen. Niemand was thuis, maar de buitenverlichting knipte aan. Op dat moment besloot het busje eindelijk weg te rijden. De opluchting overspoelde ons, maar die diepgewortelde angst zou me nog lange tijd blijven achtervolgen. Deze avond wierp voor altijd een schaduw over onze onbezorgde fietstochtjes. En het bos, ooit een rustgevend decor van onze avonturen, leek donkerder dan ooit.
Als ik er nu aan terugdenk, besef ik hoe onverwachte gebeurtenissen ons kunnen vormen en hoe diep trauma in ons kan doordringen. Het duurde bijvoorbeeld jaren voor ik alleen een bos in durfde. Een tiental jaar geleden, toen ik met mijn hond ging wandelen in het bos, zag ik een wit busje dat aan de rand van bos geparkeerd stond. Dat betekende waarschijnlijk niks, maar ik kreeg een paniekreactie om 'u' tegen te zeggen. Mijn lijf riep: 'Gevaar!'. Ik liep naar huis en eenmaal thuis, begreep mijn toenmalige man er niks van. Met een gigantische ruzie als gevolg.
Vandaag wil ik in de inspirerende Ted Talk van Nadine Burke Harris duiken, ‘How childhood trauma affects health'. Dr. Harris deelt haar inzichten over hoe vroege trauma’s de fysieke en mentale gezondheid gedurende een heel leven kunnen beïnvloeden. Ze werpt een licht op het feit dat trauma niet alleen emotionele littekens achterlaat, maar ook een diepgaand effect heeft op ons biologische systeem.
Wat is trauma?
Om te beginnen, laten we duidelijk zijn: trauma hoeft niet altijd groots en opvallend te zijn. Het kan zich voordoen in ogenschijnlijk alledaagse situaties. Een scherpe opmerking in je jeugd, voortdurende kritiek van je ouders, het gevoel van verwaarlozing,...of een busje dat misschien toevallig achter jou rijdt als je vijftien bent...
Misschien herken je ook zulke momenten uit je eigen leven.
Trauma is in wezen een emotionele wond die ontstaat wanneer we geconfronteerd worden met gebeurtenissen die overweldigend zijn en ons vermogen om ermee om te gaan overstijgen. Dr. Gabor Maté, expert op gebied van trauma, zegt: “Trauma isn’t what happens to you, it’s what happens inside you.”
Trauma is niet de gebeurtenis zelf, het is de impact die het op ons heeft. Het maakt niet uit hoe klein de volwassenen die gebeurtenissen beschouwen, voor een kind kunnen ze een enorme impact hebben op hun emotionele welzijn. Een verlies van een huisdier, en hierbij niet gehoord worden door je ouders, of het getuige zijn van een ruzie kan diepe sporen achterlaten.
"Trauma is een emotionele wond die ontstaat wanneer we geconfronteerd worden met gebeurtenissen die overweldigend zijn en ons vermogen om ermee om te gaan overstijgen"
Adverse Childhood Experiences
Dr. Harris introduceert het begrip ‘Adverse Childhood Experiences’ (ACE’s), waarbij ze verschillende negatieve ervaringen uit de kindertijd identificeert die variëren van huiselijk geweld tot verwaarlozing. Deze ACE’s kunnen leiden tot chronische stress en veranderingen in de structuur van de hersenen en het endocriene systeem. Stel deze vroege ervaringen voor als donkere wolken, die de lucht boven je innerlijke vlam kunnen verduisteren.
De impact van ACE’s
Laten we dieper ingaan op de effecten van deze ACE’s. Wanneer een kind wordt blootgesteld aan traumatische ervaringen, zoals emotioneel misbruik, fysieke verwaarlozing of huiselijk geweld, raakt het delicate evenwicht van hun ontwikkeling verstoord.
Hun groeiende brein en zenuwstelsel passen zich aan om te overleven in een stressvolle omgeving. Deze aanpassingen kunnen op de korte termijn gunstig zijn, maar op lange termijn kunnen ze ernstige gevolgen hebben.
De continue afgifte van stresshormonen, zoals cortisol, kan de structuur van de hersenen veranderen, vooral in gebieden die verband houden met emotieregulatie en stressrespons. Dit kan leiden tot verhoogde gevoeligheid voor stress, moeite met beheersen van emoties en zelfs een groter risico op psychische aandoeningen.
Trauma en de onderdrukking van je vlam
Stel je voor dat je innerlijk vlammetje een stralend pad is dat je leidt naar een waardevol leven, vol vervulling en persoonlijke groei. Maar wat als dit pad bedekt is met een dikke laag sneeuw? Deze sneeuw vertegenwoordigt de impact van onverwerkt trauma op je leven.
Wanneer je ACE’s hebt ervaren, kunnen de fysieke en emotionele reacties op stress blijven bestaan, zelfs wanneer het gevaar allang voorbij is. Dit betekent dat je vermogen om vreugde te voelen, verbindingen aan te gaan en je volledig potentieel te benutten, wordt belemmerd. De sneeuw bedekt je pad, waardoor je moeite hebt om je eigen vlammetje te zien en te voelen.
Ontdooien en ontsteken: het herstel van je innerlijke vlam
Ik geloof nogal in veerkracht en herstel. Die sneeuwlaag die je vlammetje bedekt, kan ontdooien zodat je weer kan stralen zoals je bedoeld bent.
De eerste stap is het erkennen van je verleden en de impact ervan op je heden. Dit vereist moed en zelfcompassie.
Het kan zijn dat je hulp nodig hebt van een therapeut, iemand die je kan begeleiden bij het begrijpen en verwerken van je trauma.
Vervolgens is het belangrijk om gezonde copingmechanismen te ontwikkelen. Mindfulness kan helpen, meditatie, lichaamsbeweging of creatieve expressie. Deze technieken kunnen je helpen stress te verminderen, je emotionele welzijn te verbeteren en je veerkracht te vergroten.
Laat je vlam weer stralen
Herinner je je die warmte en kracht die je voelde toen je als kind dromen koesterde en onbevreesd de wereld tegemoet trad? Dat kan worden hersteld. Door de sneeuw van trauma weg te smelten en de weg vrij te maken, kun jij je innerlijk vlam weer laten stralen.
Nog steeds draag ik die avond op mijn vijftiende met me mee, als een herinnering aan hoe onverwachte gebeurtenissen ons leven kunnen veranderen. Ik denk dat velen zo’n soortgelijke momenten met zich meedragen. Momenten die ons hebben gevormd, soms zonder dat we ons er volledig bewust van zijn.
Door bewustwording, begrip en steun kunnen we de kracht vinden om te helen en vooruit te kijken. Ik geloof dat jouw vlam nooit echt gedoofd is, maar gewoon wacht om opnieuw ontstoken te worden…
Benieuwd naar de Ted Talk? Bekijk 'm hier!
Liefs,
Wendy