Oververmoeid, een hoofd vol zorgen en emoties die alle kanten op gaan? Stress en burn-out zijn dé kwaaltjes van deze tijd. Orthopedagoge en docente Nele De Ganseman weet er alles van. Een burn-out doofde even haar vuur. Nu helpt ze, als bezielster van Sprankelcoaching, mensen de sprankel in hun leven terug te vinden. Dit doet ze onder meer dankzij haar EHBO-kit, Eerste Hulp bij Ongelooflijke stress, waarmee ze mensen de weg wijst naar een stressvrij en vurig leven.
Nele, op welke manier probeer jij de wereld wat mooier te maken?
“Voor mij zit er heel veel in het woord ‘sprankelen’. Dat gaat dan niet over er altijd fantastisch uit te zien, maar je innerlijke sprankel vinden door jezelf kunnen zijn en te durven luisteren naar je innerlijke stem.
Ik hoop dat ik op verschillende manier die sprankel probeer door te geven. Als mama, maar ook als docent, als coach en als schrijfster. Ik geloof dat er veel vlammetjes ondergesneeuwd zijn en het is vaak kwestie om dat innerlijk vlammetje terug naar boven te halen.”
Heb jij je innerlijke sprankel gevonden?
“Nu wel, maar ik heb daar ook een hele weg in afgelegd. Sprankelen en rust vinden, zo vanzelfsprekend was dat niet voor mij. Ik heb zelf een burn-out doorgemaakt en dat liet me beseffen dat er zaken waren die moesten veranderen.
Ik botste heel erg op mijn eigen valkuilen: perfectionisme, altijd te hard willen doorgaan, een groot verantwoordelijkheidsgevoel,…”
Zie jij je burn-out als een cadeau?
“Ja. Ik zeg dat altijd wel genuanceerd, want ik besef dat dit voor veel mensen niet zo aanvoelt en zeker niet als je er nog middenin zit.
Het aanvaarden dat ik ziek was duurde wel even voor mij. Aanvankelijk schreef mijn huisarts twee weken rust voor. Tijdens die eerste week deed ik zo’n typische zelfzorg-dingen als gaan wandelen of naar de sauna gaan. Ik voelde me veel beter, dacht ik!
Tijdens de tweede week kreeg ik af en toe een mailtje van het werk. Dat waren heel kleine dingen, zoals ‘in welk lokaal ga je lesgeven’, maar telkens werd er iets getriggerd waardoor ik direct in paniek sloeg. Ik was nog helemaal niet klaar om aan het werk te gaan, maar dat toegeven aan mezelf was een grote stap.
Uiteindelijk ben ik drie maanden thuis geweest. Na de verwerking en de vermoeidheid, toen de weerstand wat gezakt was, heb ik dat wel kunnen opnemen als een cadeau. Ik heb de tijd genomen om uit te zoeken wie ik ben en wat ik nu eigenlijk wilde met mijn verdere leven.”
"Ik heb geleerd om hulp te vragen. We zijn allemaal mensen en we worstelen allemaal wel eens. Dat besef deed veel."
Wat was voor jou de eerste stap om uit je burn-out te geraken?
“Met hele klein stapjes proberen een verschil te maken voor mezelf. Ik had het gevoel dat ik geen eigen keuzes meer maakte. Mensen vroegen mij wat ik graag deed en ik kon daar niet op antwoorden.
Ik ben dan heel bewust gaan voelen bij mezelf: wat wil ik? Ik ging bijvoorbeeld wandelen en ik vroeg aan mezelf: ‘wil ik nu rechtdoor of naar links?’, om op die manier terug contact te maken met mezelf. Dat resulteerde dan soms in het blijven stilstaan, omdat ik niet kon voelen wat ik wilde. Ik heb tijdens mijn burn-out echt geleerd om mijn neus te volgen.
Ik heb zo mijn innerlijke sprankel teruggevonden, door mezelf ook toffer te leren vinden. Contact met anderen is nodig, maar het is ook oké om alleen met jezelf te zijn. Alles begint eigenlijk met lief en mild te zijn voor jezelf.”
Lief zijn voor jezelf, is dat ook die lat voor jezelf minder hoog leggen? Minder perfectionistisch zijn?
“Voor mij wel. Ik ga graag wandelen en ik kom dan ook echt tot rust. Ik doe nu samen met enkele vriendinnen mee aan de roze mars van Think Pink, waarbij we elke dag 10.000 stappen moeten halen. We plannen wandelingen, maar soms krijg ik dat niet ingepland in mijn agenda.
Ik kan me daar aan ergeren, maar ik heb nu geleerd om gebruik te maken van die kleine, gestolen momentjes. Mijn zonen voetballen en ik ga nu wandelen tijdens hun opwarming. Geen grote wandeling, maar ik kom op die manier ook aan mijn 10.000 stappen.
Het klinkt cliché, maar geluk zit in de kleine momentjes. Je moet hiervan genieten, maar hoe doe je het dat hè? Het begint al met ze te zien.”
Wat heb jij geleerd uit jouw periode van ziek zijn?
“Hulp vragen. Erover praten was voor mij het allerbelangrijkste. We zijn allemaal mensen en we worstelen allemaal wel eens. Dat besef deed heel veel.
Loopbaanbegeleiding heeft ook dingen duidelijk gemaakt. Ik voelde wel dat ik op mijn plaats zat als docent bij Odisee, maar ik wilde dat op z’n minst in vraag stellen. Waarom zit ik op mijn plaats? Hoe kan ik anders met mijn valkuilen omgaan?
Het werd mij duidelijk dat ik veel meer coachende en hulpverlenende vakken wilde geven. Daarnaast volgde ik een coaching opleiding. Nu geef ik binnen Odisee de vakken die mij echt liggen én kan ik mijn eigen stuk doen via Sprankelcoaching.”
"Ik ontwikkelde mijn eigen ehbo-kit en dat zijn echt mijn ‘lessons learned’. Als je begint met eerste hulp bij stress, dan kijk je naar de signalen."
Je geeft jouw ‘lessons learned’ ook door via coaching. Hoe doe je dat precies?
“Stress en burn-out zijn de kwaaltjes van onze tijd. Ik merk in mijn praktijk dat veel mensen hier tegenaan lopen. Ze gaan op zoek naar een goede work-life balans, botsen op schuldgevoel als dit niet lijkt te lukken en kunnen moeilijk zelfzorg opnemen.
Ik ontwikkelde mijn eigen ehbo-kit en dat zijn echt mijn ‘lessons learned’. Als je begint met eerste hulp bij stress, dan kijk je naar de signalen. Als ik ’s avonds nog mails beantwoord, slechter slaap, pieker of meer uitvlieg, dan weet ik dat ik moet opletten. Voor mij zijn dat te alarmbellen.
Ik ontwikkelde drie werkboeken rond dit thema die gratis aangevraagd kunnen worden via mijn website en ik bied daarnaast ook een gespecialiseerd aanbod aan, zowel individueel als in groep. Via deze begeleiding krijg je zicht op wat je stress bezorgt en vooral wat je eraan kan doen. Zo kan je jouw persoonlijke ehbo-kit inzetten en zo voorkomen dat het erger wordt.”
Je hebt je valkuilen beter leren kennen, maar hoe ga je er nu mee om?
“De valkuilen zijn er nog steeds. Perfectionisme steekt soms nog de kop op en in stressmomenten geeft dat net nog meer stress. Ik heb een aantal mantra’s in mijn hoofd, zoals ‘goed genoeg is goed genoeg’ of ‘dat is niet mijn verantwoordelijkheid’. Ik blijf me dit regelmatig voorhouden.
Ik probeer ook genoeg zelfzorg in te plannen. In mijn weekagenda werk ik met kleurtjes: mijn verschillende rollen geef ik elk een andere kleur. Dat helpt om te zien of er genoeg zelfzorg ingebouwd wordt.”
"Ik probeer als docent en coach om te gaan met moeilijkheden, door te vertrekken vanuit de krachten die al in de mens zitten."
Wat doe jij als je je niet goed voelt?
“Soms in paniek schieten en denken: ‘oei, ik ga weer in een burn-out belanden.’ Ook al zie ik het als een cadeau, het is wel mijn grootste schrik om het terug mee te maken. Ik herken de signalen en mijn eerste gevoel is dan altijd paniek. Ik probeer het dan te ontleden. ‘Oké, dit voel ik nu en dat betekent iets’.
Sinds mijn burn-out doe ik ook elke dag aan transcendente meditatie. Dat helpt mij enorm.
Net zoals schrijven. Ik heb een ‘Five-Year Memory Book’, een soort dagboek waarbij je gedurende vijf jaar elke dag een regeltje kan schrijven. Aan het einde van die vijf jaar kan je dus gemakkelijk zien wat je hebt gedaan op een bepaalde dag in de voorbije jaren. Ik probeer elke dag iets positiefs te schrijven, maar soms is er niks positiefs.
Dit helpt mij relativeren, want soms herken ik weerkerende moeilijke momenten en dan zie ik dat ik het bijvoorbeeld vorig jaar rond deze periode ook lastig had. Ik bekijk het dan positief: toen ben ik er ook uitgeraakt.
Dit zijn voor mij hulpmiddeltjes om bewuster te leven.”
Vlamdragers zijn spokenjagers en dromenvangers. Zie jij jezelf meer als een spokenjager of als een dromenvanger?
“Allebei, maar het meeste als dromenvanger denk ik. Omdat mijn positieve kijk het meeste groei teweeg brengt. Daarom dat ik ook achter waarderend coachen en positieve psychologie sta. Ik probeer als docent en coach om te gaan met moeilijkheden, door te vertrekken vanuit de krachten die al in de mens zitten.
Ik weet waar ik naartoe wil en zo probeer ik een verschil te maken. Maar onderweg kom ik wel spoken tegen. Mijn eerste reactie is dan de freeze. Ik probeer hen vervolgens te verjagen door mezelf voor te houden dat ik werk aan mijn droomleven.”
"Wat zegt dat spook over mij en hoe kan ik dat positief keren? Waarom schiet ik in de stress of waarom ben ik verdrietig? Wat zegt dat?
Dus je kan jouw spoken beter parkeren door je droom voor ogen te houden?
“Ik denk dat spoken en dromen misschien wel spiegels van elkaar zijn. Je grootste angsten zeggen ook iets over je grootste dromen. Ik voel mijn spoken pas opkomen als het gaat over iets dat heel belangrijk is voor mij. Als ik mijn innerlijke criticus, die alles perfect wil hebben, tegenkom, dan wil dat wel iets zeggen.
Om daarmee om te gaan, helpt het mij om me af te vragen waarom ik het zo moeilijk heb. Wat zegt dat spook over mij en hoe kan ik dat positief keren? Waarom schiet ik in de stress of waarom ben ik verdrietig? Wat zegt dat? Ik probeer het spook dan niet te parkeren, maar de zonnezijde misschien te zien. Dit probeer ik ook door te geven aan mijn kinderen, studenten en coachees.”
Je schreef een boek rond rust in het gezin. Waar begint het allemaal mee volgens jou?
“Rust en sprankelen hangt heel hard samen voor mij. Door je eigen innerlijke sprankel te vinden, vind je ook rust. En die rust kan je doorgeven aan je gezin. Iedereen heeft rust nodig en het is soms in een gezin zoeken hoe je dat kan creëren. Wat heeft je kind nodig en wat kan jij zelf bieden?”
In je boek heb je heel wat oefeningen opgenomen om die oh zo nodige rust te vinden. Wat zijn zo de favorietjes?
“De kinderen zijn fan van het gedachtepotje; dit is een manier om gedachten die aan het dwarrelen gaan in een kinderhoofd tot rust te brengen. Ikzelf hou van de meditatieve oefeningen en de verhalen.
De visualisatieoefening ‘wondertuin’ helpt bijvoorbeeld om complimentjes te geven en te ontvangen en het is een mooi verhaal om te vertellen als je kind wat extra behoefte heeft aan vrolijkheid en mooie woorden, om zo met een blij gemoed te kunnen gaan slapen.”
Hoe is het met het rustgehalte in jouw gezin?
“Bij momenten goed en soms ook niet goed. Ik denk dat wij een hele weg hebben afgelegd in het omgaan met hoogoplopende emoties. Wij hebben twee zonen en onze jongste had vroeger woedebuien. We hebben met ons gezin daar een weg in gevonden, vooral dankzij verbindende communicatie en het vertrouwen dat we hadden in elkaar.
Het is soms nog moeilijk, maar we hebben geleerd om erover te praten en het te leren kaderen. Het is voor kinderen ook niet evident om woorden te geven aan wat je voelt en nodig hebt. Dat is mijn aandeel in het gezin: daar rustig naar te leren kijken samen. Mijn man is dan degene die met de nodige humor kan relativeren.
Dus ook bij ons is er af en toe wel eens wat onrust, maar we durven erop te vertrouwen dat, zelfs als het moeilijk gaat, we er wel uitkomen.”
"Geluk is niet iets waar je naartoe loopt, maar de weg ernaartoe. Als ik voel dat ik vertrouwen heb in mezelf, mijn gezin, mijn job,...Dan is het best wel oké!"
Nog een laatste vraagje als afsluiter: ben jij gelukkig?
“ik denk het! Toen ik in mijn burn-out zat, heb ik eens een kaartje naar mezelf geschreven met de quote ‘happiness is not a destination, it’s a way of life’ erop. Ik dacht vroeger: ‘ik ga gelukkig zijn als mijn huis verbouwd is’, of ‘later, als de kinderen doorslapen, dan ben ik pas gelukkig!’.
Maar gelukkig zijn is ook die kleine dingen meer gaan waarderen. Niet iets waar je naartoe loopt, maar de weg ernaartoe. Als ik voel dat ik vertrouwen heb in mezelf, mijn gezin, mijn job,…Dan is het best wel oké!
Vorig weekend gingen we sinds lang nog eens uit eten met ons gezin. Ik had daar zo naar uit gekeken. En op het moment zelf liep alles verkeerd. De jongste lag half in slaap aan tafel, met de oudste hadden we de ene discussie na de andere,… Ik dacht: ‘is dit nu dat gelukkige gezinsmoment waar ik zo naar uit had gekeken?!’
We reden in stilte naar huis en eenmaal thuis nestelden we ons samen in de zetel. En toen, daar in die zetel, met ons vier tegen elkaar, was het er: dat geluksmomentje. Het was even lastig geweest en nu voelden we weer die verbinding. Dat is gelukkig zijn voor mij.”
Lees meer over Sprankelcoaching
Lees meer over Eerste Hulp bij Ongelooflijke Stress
Lees meer over het boek Rust