Je bent wie je bent, met het lichaam waarin je geboren bent. Maar wat als je lichaam niet juist aanvoelt; wie ben je dan? Soms is het verschil tussen je identiteit en je geslacht zo groot, dat je niet kan leven in het aan jouw toegewezen gender. Genderidentiteit, is dat dan een keuze? Voor Eva, die de transitie van man naar vrouw doormaakte, valt er niet te spreken over kiezen. Of toch wel: ze koos om te leven.
De transgenderidentiteit van Eva (56) was vroeger haar grootste vijand. Het spook waar ze tegen vocht, zonder kans te maken om te winnen. Maar nu is het haar metgezel. Deze weg van vechten en acceptatie ging niet zonder slag en stoot. Het kostte haar tien jaar van haar leven, ze verloor vrienden en familieleden en er waren momenten dat ze liever dood was. Liever dood dan nog één dag langer te vechten. Maar ze ging door, met haar vrouw en kinderen aan haar zijde. En nu kan ze zeggen: 'Ik ben trots op wie ik ben'.
Eva werd geboren als Dirk en ze groeide op in een klein plattelandsdorp als zoon van katholieke ouders. Het waren de jaren ’70 en over transgenderidentiteit had ze nog nooit gehoord. Haar ouders waren plichtsbewust en ze wilden vooral dat hun kinderen goed in de pas liepen en ‘normaal’ deden. Voelde ze zich toen al anders? Misschien, maar echt bij stilstaan deed ze nog niet.
“Ik maakte me als kind niet graag vuil en als mijn oudere zussen het niet zagen, dook ik wel eens in hun kleerkast. Maar dat was niet echt een issue voor mij. Ook toen ik ging verder studeren kan ik me niet herinneren dat ik me veel vragen stelde. Al was mijn beste vriend wel een vriendin. Misschien waren dat kleine indicaties”, begint Eva haar verhaal.
Eva leerde Leen kennen, ze trouwden en beloofden elkaar om samen een leven op te bouwen. Toen begon het verlangen om vrouw te zijn te groeien. “Als ik de was deed en haar ondergoed door mijn handen ging om gewassen en opgevouwen te worden,…dat deed iets met mij. Beetje bij beetje werd dat verlangen sterker. Op een gegeven moment deed ik een rok van Leen aan. Later kocht ik er een voor mezelf. Het werd een obsessie.”
Die obsessie werd het begin van een enorme tweestrijd en een jarenlange worsteling. Haar transgenderidentiteit koste haar tien jaar van haar leven. Tien jaar waarin ze twijfelde en schommelde tussen zich man en vrouw voelen. Jaren waarin ze in ontkenning leefde, omdat dat nu eenmaal gemakkelijker was dan toe te geven aan zichzelf dat ze vrouw wilde zijn. Want wat dan? Hoe zou haar gezin reageren? Haar familie, vrienden, collega’s? Het mocht niet.
In 2008 kwam Eva uit de kast. “Mijn kinderen waren op dat moment pubers. Hun vader die zei: ‘ik voel me een vrouw’,… Het leidde tot heel wat strubbelingen en problemen. Mijn vrouw stond dikwijls tussen ons beiden in: ze wilde mij steunen, maar ze had ook begrip voor het standpunt van onze kinderen.” Het was het begin van een stormachtige periode, waarin het verlangen om vrouw te zijn, steeds sterker werd.
Maar transgender zijn, dat was een taboe. Ook voor Eva. Iets wat ze niet wilde. “Ik ontkende wat ik voelde. Er waren periodes dat ik me voornam om een man te zijn, maar na een paar weken was dat terug weg. Het lukte niet om mijn verlangens tegen te houden. Het stormde in mijn hoofd. Ik had donkere gedachten en ik had het gevoel op een dood spoor te zitten. Ik was toen ook heel jaloers op vrouwen. Zo erg dat het mij ook lichamelijk pijn deed, door bijvoorbeeld steken in mijn borststreek.”
“Ik voelde me onbegrepen en een loser. Ik wilde slapen en niet meer wakker worden. Maar wilde ik dat écht? Het voelde alsof ik op een tweesprong stond. Langs de ene kant wilde ik dit leven niet meer, langs de andere kant wilde ik wel leven. Ik wilde kunnen zijn wie ik écht was en terug van het leven kunnen genieten.”
Na een lange periode van worsteling maakte de vrouw van Eva de klik: zo kon het niet meer. Op dat moment stond hun huwelijk op springen en beseften ze beiden dat ze het anders moesten aanpakken. Het gezin hervond de rust. Voor even. Maar het gevoel om echt vrouw te zijn bleef sluimeren. Begin 2015 besliste Eva om in gesprek te gaan met het transgenderteam en toen ging de bal echt aan het rollen.
“Ik vertelde aan mijn kinderen dat ik vrouw wilde worden. Op dat moment werd het ijzig koud in de woonkamer, mijn dochter heeft het hele weekend gehuild en ook mijn zoon had het enorm moeilijk. Uiteindelijk zeiden ze dat ze het mij gunden. En mijn vrouw? Zij was mijn trouwste supporter.” Dankzij de steun van haar gezin waagde Eva de sprong en temde ze haar spoken.
Gaandeweg koos Eva voor een volledige transitie. Niet omdat ze dat echt wou, wel omdat het niet anders kon. In 2016 startte ze met hormonen. “Toen kwamen de lichamelijke veranderingen. Ik kreeg borsten (pijnlijk trouwens!), ging me ontharen en volgde logopedie om mijn stem te trainen zodat die meer vrouwelijk klonk.”
De start van de hormonen was ook het startsein voor Eva om een aanvraag in te dienen om haar voornaam te laten veranderen. “En het is mijn vrouw geweest die mijn naam gekozen heeft. Eva. We zijn beiden gelovig en de naam verwijst naar de Bijbel. Eva werd tot leven geschapen uit de rib van Adam. Ook ik mocht vrouw worden uit de man die ik moest zijn.”
Voor Eva was haar transitie een keuze tussen leven of sterven. “Ik zag het heel lang als een last; een vloek. De speling van de natuur heeft ervoor gezorgd dat ik me niet goed voelde in mijn mannelijk lichaam. Ik had daar niet voor gekozen. Waarom zou ik dat kiezen?
Waarom zou ik ervoor kiezen om mezelf te laten bedreigen? Om pijn te lijden, zowel emotioneel als fysiek?
Waarom zou ik ervoor kiezen om vrienden en familie te verliezen? De band met mijn ouders was al een tijdlang niet goed, maar sinds mijn transitie spreekt mijn moeder mijn voornaam Eva niet uit. Dat deed pijn en ik ben lang ook boos geweest. Maar ik heb het losgelaten nu...
Dit is geen keuze. Waarom zou ik ervoor kiezen om tien jaar van mijn leven te spenderen aan zoeken en worstelen? Ik kon ermee blijven zitten en mezelf de dieperik instorten, of ik kon ermee leren omgaan en de consequenties aanvaarden. Dat was de keuze.”
In 2017 nam Eva, samen met haar vrouw, de beslissing om de geslachtsoperatie te ondergaan. Iets wat geen evidente stap was. “Toen ik in gesprek ging met het transgenderteam, wist ik nog niet of ik een geslachtsoperatie wilde. Maar tijdens mijn transitie zat ik tussen twee vuren.
Aan de ene kant was ik man, aan de andere kant ook een vrouw. Je begeven in die tussenruimte is niet evident. Ook voor de buitenwereld was dat niet eenvoudig. Eenmaal de transitie achter de rug, werd dat gemakkelijker. Omdat het sindsdien duidelijk is dat ik een vrouw ben.”
Voor Eva was het een lange weg om zichzelf te leren aanvaarden als transgender en om de nodige stappen te durven zetten om haar lichaam en sociale positie in overeenstemming te brengen met haar gevoelens en beleving. “Eigenlijk duurde mijn mentale transitie veel langer dan de fysieke.
Als ik terugblik op de voorbije tien jaar, dan ben ik ook blij dat ik er zolang over gedaan heb, ook al voelde ik soms ongeduld. Het gaf zowel mezelf als mijn omgeving de tijd om aan het idee te wennen. Als ik één advies zou kunnen geven aan anderen die worstelen: doe niets overhaast en neem geen impulsieve beslissingen. Tijd en geduld doen meer dan kracht en geweld.”
Zou ze dingen anders aangepakt hebben? Heeft ze spijt van bepaalde beslissingen? Dat niet. “Misschien was mijn leven anders gelopen, was ik geen trans geweest. Met andere mogelijkheden, andere wegen. Maar het is wat het is. Vroeger zei ik altijd: ‘ik ben trots op wie ik ben, ondanks trans.’ Nu zeg ik: ‘dankzij trans ben ik wie ik ben en daar ben ik trots op’.
Het was best vermoeiend, de transitie van man naar vrouw. Elke beslissing die ik nam, ging gepaard met een worsteling. Maar die worsteling bracht me telkens dichter tot bij de kern van wie ik echt ben. En nu sta ik hier, dichter bij mezelf dan ooit."